Tuin van de maand maart 2022: Kwekerij De Kleine Plantage, Eenrum (Gr)

Nooit was het een straf om de reis naar Eenrum in het noorden van Groningen te ondernemen om daar de kwekerij De Kleine Plantage van Fleur van Zonneveld en Eric Spruit te bezoeken. De mooie tuin, de prachtige planten, de potterie en de speciale dagen brachten menigeen veel inspiratie en een gevoel van ‘hebberigheid’. Al in 2020 kregen we van Eric het bericht dat de kwekerij in 2022 zou gaan sluiten. In allerlei agenda’s en lijstjes heeft de Open Tuinen Commissie die datum genoteerd omdat we Fleur en Eric, namens de hele NTs, willen bedanken voor wat zij betekend hebben voor de Nederlandse tuinkunst en de kwekerswereld. We bedanken hen met deze Tuin van de Maand.

Fleur en Eric vertrekken niet met stille trom. Tot 1 juli is de kwekerij nog open en zijn er nog drie themadagen met trouwe standhouders, namelijk voorjaarsprikkels (2 en 3 april), bos en bollen (7 en 8 mei) en final attraction (4 en 5 juni).

Liefde voor planten en hard werken

Het is dit jaar 50 jaar dat we een grote tuin hebben. Een studiegenoot van Eric – Rob Leopold, met Dick van der Burg oprichter van de Cruydt-Hoeck – heeft ons geïnspireerd. In de tachtiger jaren was hij een spin in het web van alles wat met tuinen te maken had. De Nederlandse tuinen waren toen erg Engels georiënteerd, maar gaandeweg ontstond in die tijd in Nederland het nieuwe tuinieren. De kiem voor ‘The Dutch Wave’ was gelegd. Het zat gewoon in de lucht.

Wij zijn daarin meegegaan. Toen bleek ook dat ik het kweken in mijn vingers had: zaaien, stekken, vermeerderen en planten zien opgroeien, ik genoot ervan. En Eric hield ervan om kassen te bouwen. We begonnen met gezaaide eenjarigen en stinzenplanten. Daar kwamen al snel vaste planten bij. Als je een bedrijf wilt runnen, moet je immers het seizoen rond planten hebben.

De tuin centraal
We zijn in die jaren eigenlijk gewoon begonnen, net zoals veel anderen, zoals Coen Jansen, Hans Kramer, Piet Oudolf, en vanuit dezelfde passie. Overal probeerden we onze kennis vandaan te halen, bij collega’s en uit boeken. Ook leerden we veel van wat we deden. Het leven was in die tijd één grote speurtocht naar nieuwe ontdekkingen. Zo kwamen we in aanraking met de oorspronkelijke soorten van veel perkgoedplanten. Soorten die hoger en natuurlijker waren en goed te combineren met vaste planten. Ik ben altijd op zoek geweest naar dat soort planten.

De kwekerij is al die jaren een wezenlijk onderdeel van ons leven geweest. Toen wij in 1986 naar Eenrum verhuisden, kregen we ruim 1 hectare grond ter beschikking. Vanaf het begin wilden we daarop niet alleen de kwekerij voortzetten maar ook een nieuwe tuin maken. En dan wel een tuin zoals wij die mooi vonden, geen showtuin. In die tijd was drie kwart van de grond voor de tuin en één kwart voor de kwekerij. Later hebben we enkele delen van de tuin op moeten offeren voor de kwekerij: tuinkamers werden moerbedden. Dat heeft overigens altijd de sfeer bepaald: het gaat ons om de tuin en de planten daarin. Dat betekende ook dat we planten die we niet leuk vonden, op de kwekerij niet verkochten.

Planten moeten kunnen excelleren in de tuin
Wat onze favoriete plant is, vind ik moeilijk te zeggen, er zijn er zoveel. Wel houd ik erg van simpele bloemen, niet te gevuld en niet te priegelig. Bijvoorbeeld een enkelbloemige anemoon. Maar een plant moet meer bieden dan de bloei alleen. Het gaat erom hoe de bloem op de stengel staat, de verhouding blad:stengel:bloem en de textuur en kleur van het blad. Dat bepaalt allemaal mede of een plant mooi is.

In onze tuin, en in de tuinen die we ontwerpen, draait het om de beplanting. Die moet kunnen excelleren binnen simpele maar duidelijke structuren. Bovendien streef je ernaar dat de tuin in alle jaargetijden op een harmonieuze wijze wat te bieden heeft, en dat in een goede relatie met de omgeving.

Het mooiste plekje in de tuin? De schaduwborder! We hebben veel zonborders, maar achter in de tuin ligt een soort bostuin. Die is bijzonder omdat je er gedurende het jaar verschillende lagen aan beplanting hebt: eerst de sneeuwklokjes en helleborussen, dan de blauwe scilla’s en sneeuwroem, vervolgens het gele waas van smyrnium, daarna planten met grote bladeren zoals rodgersia en hosta, de grassen en uiteindelijk de herfstkleuren en paddenstoelen. In iedere fase ruikt de tuin anders en verandert de lichtinval. Een groot deel van de kwekerij is dan ook gewijd aan schaduwplanten. Er zijn zoveel mooie soorten. Polygonatum, podophyllum, disporumen en rodgersia komen bijvoorbeeld op een waanzinnig mooie manier op; een waar spektakel.

Tip: volg je eigen smaak
Op 30 juni gaan we dicht. We hebben hier bijna 40 jaar met veel plezier gewerkt en genoten. En veel mensen met ons. Net als zoveel anderen van onze generatie, hebben we geen opvolger. Dat is op zich niet verkeerd, want er zijn wel enthousiaste jonge mensen die een eigen kwekerij opstarten. Zoals wij dat destijds hebben gedaan: je eigen hart volgen en pionieren. Wel is het jammer dat er kennis verloren gaat en sortiment verdwijnt.

Wat we de jonge generatie kwekers willen meegeven, is: kijk veel rond, bepaal wat je mooi vind en wat praktisch is, en volg je eigen smaak! Je moet echt liefde voor planten hebben, want het is hard werken. En ga regelmatig naar bijeenkomsten van kwekers, ook internationaal. Daar krijg je veel voor terug. Wij zijn daar helaas pas later aan toegekomen. Maar verder zouden we het toch weer op dezelfde manier aanpakken als we hebben gedaan, met de kwekerij naast de tuin, maar dan efficiënter.

Een nieuw avontuur lonkt
Het was een fantastische tijd, maar nu lonkt een nieuw avontuur. We doeken de kwekerij en de tuin op, maar blijven in ons huis wonen. Op de vrijkomende grond moet een soort woongemeenschap ontstaan, waar goed nabuurschap centraal staat én aandacht is voor duurzaamheid en tuinieren. Er komt ook een grote gemeenschappelijke tuin. Op dit moment zijn we bezig te bepalen welke planten kunnen blijven. Want wat gespaard kan worden, blijft gespaard, en er wordt gebouwd met respect voor de tuin. En weet je wat ook goed voelt? Op het moment dat we hier dicht gaan, begint de door ons ontworpen tuin op de Floriade uit te groeien tot één groot bloemenschilderij. Is dat geen mooie afsluiting?