Voor deze maand  is de keuze gevallen op Buitenplaats Wester-Amstel (nummer 224 in de binnenkort te verschijnen Open Tuinengids van 2023), een omgeving waar cultuur, natuur en rust samen komen op één van de mooiste plekjes van het groene Amstelland, vlakbij het drukke Amsterdamse stadsleven en waar elk jaargetijde iets te bewonderen valt.

WESTER-AMSTEL   is een 17e eeuwse Buitenplaats aan de Amstel midden in het prachtige open Amstelland, onder de rook van Amsterdam, nabij Ouderkerk.  Nicolaas Pancras, Amsterdams burgemeester en een van de Heeren XVII van de Vereenigde Oostindische Compagnie, stichtte dit voormalige lusthof in 1662 om de drukte van de stad te ontvluchten. Gelegen aan de laatste rivierbocht vóór Ouderkerk, is Wester-Amstel ook nu nog een oase van rust en ruimte.

Het huis-, het park-, de theekoepel en de poort zijn allemaal rijksmonument. Het geheel heeft de status van ‘complex-historische buitenplaats’. Daarmee is Wester-Amstel een gaaf voorbeeld van de Hollandse buitenplaatscultuur. Het park heeft het grondplan van de 17e eeuwse Hollands-Classistische aanleg. Het is deels omgevormd naar de 18e eeuwse landschapsstijl en aangevuld met elementen uit de 19e, 20e en 21ste eeuw. De 18e eeuwse poort is Rococo, de 19e eeuwse theekoepel Victoriaans. In de tuinen en het park van Wester-Amstel staan op diverse plekken fraaie, hedendaagse tuinbeelden.

Huis, park en tuinen zijn bezield met vier eeuwen historie en opengesteld voor het publiek. Vanuit alle afzonderlijk delen van deze buitenplaats vormen vista’s naar het omringende agrarische land mede de ‘geest van deze historische plek’

De herinrichting van de ‘warmoestuinen’ en de aanleg van een vlindertuin zijn recent uitgevoerd.

De plattegrond geeft een goed inzicht van wat er allemaal te doen en te zien is.

Plattegrond Wester-Amstel

HET PARK

De ingang bestaat uit een rococo-poort (1) welke in 1760 door Adriaan Kromhout is geplaatst. Deze eigenaar woonde, zoals zovelen voor en na hem, afwisselend ’buiten’ en aan een van de Amsterdamse grachten.

Poort Wester-Amstel

Het ’zusje’ van deze poort, ooit ingang van buitenplaats ’Ooster-Amstel’, staat nu in de tuin van het Rijksmuseum in Amsterdam.

Het huis (2) is een luxueuze versie van de destijds in het Amstelland populaire ’langromp’-boerderij. Eigenaar Andries Leendertz heeft de façade rond 1780 aangepast in de toen opkomende, maar zeldzame ’Empire’-stijl. De entree wordt geflankeerd door twee ’Jan van der Heyden’ lantaarns. Deze lampen maakten Amsterdam eind 17e eeuw tot de best verlichte stad ter wereld.

Het huis met de mooie lantaarns.

Zijkant huis Wester-Amstel met kunstwerk

De Victoriaanse theekoepel (3) werd in 1900 per boot aangevoerd door de toenmalige eigenaar Jacques Lissone. Hij werd op een sokkel geplaatst voor een beter zicht op de Amstel. Door inklinking van het veen ligt het huisje nu weer 1 meter onder het niveau van de rivier.

De Victoriaanse Theekoepel

Aan het einde van de met winterlindes geflankeerde  Zuidlaan kunt u uitrusten op een lome, gietijzeren Jugenstil-bank (4). Hiervandaan keek de familie Lissone naar de zonsonder-gangen boven het ’boerendorp’ Amstelveen. Vandaag de dag ziet u dezelfde groene weides, maar met aan de horizon de stadsrand en de kantoren van de Zuidas.

Via het Eikenlaantje (5) en de nestkast van onze bosuilen, ziet u de Keerlus (6) nood-zakelijk  voor het keren van de paard-en-wagens. Het Zwanen-bankje (7 ) biedt precies genoeg zitgelegenheid voor een romantisch paar.

In de verte ziet u de onlangs herbouwde buitenplaats ’Tulpenburg’. Het voormalige doolhof, later bessentuin, is nu een bloemen-weide (8).  Zij leidt naar de in de 18e eeuw in landschapsstijl vergraven vijver (9) waarin het 21ste eeuwse beeld van een duikende dame drijft.

Vergraven vijver met beeld (acrylhars) Najade van kunstenaar Richard van der Koppel. De Naiaden zijn in de Griekse mythologie waternimfen)

Rechtsaf slaand treft u bij de in haar laatste levensfase verkerende Vleesbeuk(10) aan. Haar naam dankt zij aan de mislukte ruil voor 30 kilo vlees door grootmoeder Lissone in de hongerwinter van 1944. U steekt door via het ’Monetbruggetje’ (11) naar het eiland met de boomgaard. Hier vindt u een keur aan appel-,peren- en pruimenrassen, kweeperen, een oude moerbei, een hazelaar en het restant  van een reusachtige wilde kers annex ooievaarsnest. Deze plek leent zich goed voor een rustige picknick in gezelschap van onze Noordhollandse Blauwen. Deze dames

Noordhollandse blauwen de dames

resideren ’s nachts in het Kippenpaleis (12). Als u over de brug terugkeert en 2 keer naar rechts gaat loopt men in de Kastjanjelaan (13). Deze bomen zijn in de jaren dertig aangeplant ter vervanging van de majestueuze, door ziekte gevelde iepen. De kastanjes zijn gesnoeid in ’kathedraalstijl’, opdat de blik en geest naar hoger sferen worden geleid.

DE TUINEN

DE BEWONERS van Wester-Amstel waren zelfvoor-zienend in hun dagelijkse levensbehoeften. De tuinen zorgden voor een aangename verpozing én voor een constante aanvoer van groenten, kruiden en bloemen.

De Stinzentuin (14), bevat een zeldzame collectie bolplanten, bloeiend vanaf begin januari tot einde juni. De Siertuin (15) staat vol met rozen en andere zomerbloeiers. Hier vindt u ook het beeld ’Slapende dame’ van Frederico Carasso. De siertuin grenst aan de ’Tuinkamer’, de formele ontvangstkamer in het huis. Via de ’Prieeltuin’, waar u beschut tegen zon en regen van de zichtassen kunt genieten, komt u in de Warmoestuinen(16). Deze voorzien in bekende alsook inmiddels  vergeten’ groenten en kruiden. Naast munt, oregano en basilicum groeit hier bijvoorbeeld Borago officinalis, zowel gebruikt voor het stillen van pijn als het opfleuren van salades.

Hier groeien zelfs ’spirituele’ planten als absint en enkele verfkruiden. Rubia tinctorum (’Rode meekrap’) werd gebruikt voor het rood in de Nederlandse vlag en het bijkleuren van rode wijn van onduidelijke herkomst.

Onze laatste toevoeging is de Vlindertuin (17) vol planten met nectarrijke bloemen. Deze trekken vlinders aan en andere bestuivende insecten, zoals onze bijen uit de korven bij de boomgaard. Hiermee vervult de tuin een vitale functie voor het gehele park en de naaste omgeving. In een speciale folder van deze tuinen is een lijst met kruiden-, warmoes- en speciale vlinderplanten te vinden.

HET HUIS

Het voorhuis omvat een aantal historische ruimten, waaronder de ’Opkamer’ met zicht op de Amstel, de ’Tuinkamer’ en de oude keuken. Deze zijn bij speciale gelegenheden open voor publiek. Ze worden gebruikt als vergaderruimte en voor familiebijeenkomsten. De slaapvertrekken op de eerste verdieping zijn nu kantoren. Het achterhuis deed vroeger dienst als stalling van koetsen  en paarden en de zolder voor huisvesting van bediendes. Nu vinden er in de zomer exposities plaats en in de  winter muzikale en literaire bijeenkomsten. In het park ’planten’ we elke zomer een Gedichtenroute (18), te vinden op onze site.

Uitzicht Voorhuis Wester Amstel

BEHEER EN ONDERSTEUNING

Wester-Amstel is eigendom van de Stichting J.Ph.J.F. Lissone, vernoemd naar Jaques Lissone, grondlegger van de Nederlandse reisindustrie. Vanaf 1876 zorgde hij voor een warm onthaal van toeristen. De familiestichting streeft naar instandhouding van Wester-Amstel als ’levende buitenplaats’ voor Amstellanders, Amsterdammers en voor overige bezoekers.

Groengebied Amstelland is pachter en beheerder van  Wester-Amstel. Dit samenwerkingsverband tussen de gemeenten Amsterdam, Amstelveen, Ouderkerk en Diemen beheert recreatiegebieden rondom Amsterdam. Stichting Vrienden van Wester-Amstel organiseert publieksactiviteiten in huis en park. Meer dan 50 vrijwilligers dragen bij aan een mooi Wester-Amstel. Stichting Arcadisch Wester-Amstel organiseert kleine en grotere restauratieprojecten, publiciteit en fondsen.

Wanneer u ook komt Buitenplaats Wester-Amstel heeft elk seizoen veel moois te bieden.