HET STROOT, Enschede (Open Tuinengids nr. 96)

Landgoed Het Stroot, gelegen ten westen van Enschede, is een van de weinige Twentse textielbuitenplaatsen die sinds de oprichting nog steeds bewoond wordt door dezelfde familie. Broer en zus Arnold en Marlies Enklaar, de huidige eigenaren, zijn achterkleinkinderen van de Enschedese textielfabrikant G.J. van Heek (1837-1915), die het pand in 1865 aankocht als zomerverblijf. Ieder jaar bracht hij er de zomers door met z’n grote gezin.

Maar de buitenplaats is al langer in de familie: sinds 1819. In dat jaar kocht een tante van de fabrikant de oude boerderij Het Stroot met omringende landerijen als geldbelegging. Het Stroot was een betrekkelijk vruchtbaar en drassig gebied te midden van arme zandgronden.

Deze Johanna Berendina Roessingh-van Heek – ‘tante Roessingh’ – zette er een koepel neer, liet er een spiegelvijver graven, en legde een 1,5 kilometer lange ‘wandeling’ of slingerlaan aan – de Oude Allée. Zo kon ze over haar gronden flaneren, zonder het gevaar te lopen om bruin te worden vanwege het schaduw gevende bladerdak.

Het landgoed, de koepel en de tuin breidden zich in de loop der jaren gestaag uit tot resp. 250 hectare, een groot landhuis en een uitgestrekt landschappelijk park. Omstreeks 1875 werd de boomkweker Dirk Wattez uit Naarden – bekend geworden door het Volkspark in Enschede – aangetrokken om achter de vijver een schiereiland op te werpen en links en rechts daarvan doorkijken te creëren. Nog steeds geeft dit een magnifiek effect, vooral vanaf het terras. Omgekeerd fungeert de villa als een focuspunt vanuit alle hoeken van het park. Huis en tuin kunnen dan ook niet los van elkaar gezien worden: ze zijn in voortdurende wisselwerking en versterken elkaars schoonheid.

Weerspiegeling in de vijver

Dezelfde Wattez plantte ten zuidoosten van het huis de toen uitzonderlijk zeldzame reuzenlevensboom ofwel Thuja plicata. Dat dit in 1876 was, weten we omdat de boom geplant werd ter gelegenheid van de geboorte van Gerrit Jan van Heeks dochter Bertha.

                    De beroemde Thuja van landgoed het Stroot

Inmiddels is deze conifeer uitgegroeid tot een kolossale woudreus van zeker 30 bij 30 meter. Het is dan ook het grootste exemplaar in Nederland. Je kunt erin om de binnenkant te aanschouwen. Hier zie je hoe in de afgelopen 145 jaar uit de machtige hoofdstam talloze vertakkingen zijn ontsproten. Ze gaan eerst – nog smal – de grond in komen en er dan weer – veel dikker – uit naar boven; het stammenstelsel doet denken aan een reuzenoctopus die zijn armen verheft. Ondanks zijn ouderdom en de droogte bezit de boom nog steeds veel groeikracht. Elk jaar moet hij flink teruggesnoeid worden om te voorkomen dat hij over de centrale tuin heen groeit.

Het inwendige van de Thuja

Deze tuin, door de familie gemakshalve de ‘rotonde’ genoemd, werd in de jaren twintig aangelegd door het toen jonge echtpaar Van Heek-van Hoorn naar ontwerp van Dirk Wattez’ zoon Piet. Het werd geen landschappelijke, maar een formele, geometrische tuin met strakke, door buxusheggen omgeven rozenperken in art-decostijl. Nog steeds geeft de rotonde een prachtige aanblik vanuit de zitkamer van de villa, al zijn veel van de perken met rozen opgeheven, omdat ze werden opgepeuzeld door reeën, hazen en konijnen.

Mevrouw van Heek kreeg daarna de smaak te pakken: net als haar Haagse vriendinnen wilde ze een vijvertuin van de in zwang zijnde Haagse tuinarchitect Th.J. Dinn. Om hiervoor ruimte te creëren, verplaatste ze de kassen naar een nieuwe plek, achter de boerderij, waar een grote moestuin verscheen.

Het ‘Tuintje van Dinn’ stamt uit 1926 en wordt o.a. gekenmerkt door los op elkaar gestapelde muurtjes waartussen vetplantjes geacht worden te groeien. Waar Dinn geen rekening mee had gehouden, is dat zulke muurtjes niet overeind blijven staan. Hoe dan ook is dit vijvertuintje, ondanks enig verval, toch de moeite waard, al is het alleen maar omdat het een van de nog weinige bewaarde werken van deze tuinarchitect is. Het biedt, verscholen achter hagen, al vroeg in het jaar een beschutte plek om te genieten van de eerste zonnestralen.

Vervolgens werd begin jaren dertig de – toen nog onbekende – Mien Ruys gevraagd een Japanse tuin aan te leggen op het eilandje. Daaraan herinneren het pad van stapstenen, de koningsvarens en de inmiddels enorme azaleastruiken.

Er is nog veel meer te ontdekken op en om Het Stroot. Vergeet niet de bloemenborder en de slangenmuur, het speelhuisje, de metasequoia, het oude koetshuis en de renaissance-toegangspoort te bekijken. De bossen rondom volop de kans om mooie wandelingen te maken.

PRAKTISCHE INFORMATIE:

De tuin van Het Stroot is van april t/m oktober van 10.00 tot 18.00 uur – op afspraak – gratis te bezoeken. Voor € 7,75 p.p. krijgt u een persoonlijke rondleiding van de eigenaar en een ontvangst op het huis met koffie/thee en een lekkernij.

ADRES:
Strootsweg 401
7547 RW Enschede
tel. M.E.A. Enklaar: 06-408 89 387