Landgoed De Grote Noordijk, Wilp/Twello
Voor de maand oktober heeft de Commissie Groen Erfgoed gekozen voor De Grote Noordijk.
Landgoed De Grote Noordijk in Wilp/Twello
Even ten zuidwesten van Deventer, op een goed zichtbare plek aan de grote weg tussen Wilp en Twello, ligt het huis van landgoed De Grote Noordijk weer stralend in de recent gerestaureerde parkaanleg. Het park in landschapsstijl vloeit fraai en naadloos over in het omliggende minstens net zo fraaie coulissen- en landgoederenlandschap, dat de IJsselstreek in de omgeving van Twello kenmerkt.
Een uitdagend plan
Enige jaren geleden vatte een nieuwe generatie van de familie, die het landgoed al sinds het midden van de 18e eeuw in bezit heeft, het plan op om het landgoed na een lange periode van verwaarlozing weer in goede staat te brengen en in gebruik te nemen. Ook de verschillende bijgebouwen, moestuin, tuin- en parkaanleg aanleg, bossen, landerijen, (dienst)woningen en (pacht)boerderijen, hadden allemaal achterstallig onderhoud dat moest worden aangepakt. De inspiratie was vanaf het begin van het project duidelijk voor Hester Taverne-Strick van Linschoten, woordvoerder namens de gezamenlijke eigenaars: huis en tuin en landgoed moeten er weer zo uitzien als toen mijn grootmoeder er woonde! Al met al een enorm project dat vele jaren voorbereiding en een lange adem vergde, mede gezien de beschermde status van veel van de aanwezige bouwwerken en de tuin- en parkaanleg. Het project inspireerde Hester zodanig dat zij inmiddels als volleerd rentmeester en professioneel landgoedbeheerder werkzaam is. Inmiddels is de kern van het landgoed met het grote huis, de dienstgebouwen en de tuinaanleg gereed en wordt er weer gewoond en getuinierd. Het oude landgoed komt langzaam, maar zeker, weer tot leven.
Het landgoed, tuinieren en bloemen waren voor mevr. A.G. Strick van Linschoten- Besier (1896-1985) een grote passie.
In bezit van de familie vanaf 1740
Voor dit uitdagende en grote restauratie en herbestemmingsproject van start ging is er uitgebreid historisch onderzoek gedaan door Stichting In Arcadië uit Amersfoort, een onderzoeks- en adviesbureau dat is gespecialiseerd in de restauratie van historische tuinen en parken. Landgoed De Grote Noordijk is sinds 1740 in bezit van de voorouders van de huidige eigenaren. De familiegeschiedenis en die van het landgoed is veel omvattend. Aan de hand van een analyse van historische kaarten, oude afbeeldingen en archiefstukken is deze ontwikkelingsgeschiedenis in beeld gebracht. De Grote Noordijk wordt voor het eerst als boerderij vermeld in 1432. Het ontwikkelde zich vanaf 1740 in verschillende fasen van een herenboerderij tot het huidige landgoedensemble met een monumentaal hoofdhuis, koetshuis, ommuurde moestuin tuinmanswoning en een prachtige tuin- en parkaanleg in landschapsstijl. Van oudsher zijn er nauwe banden de naburige stad Deventer, waar verschillende leden van de familie woonden en belangrijke functies in het stadsbestuur vervulden.Bijzonder is ook dat het landgoed in het midden van het negentiende eeuw werd verdeeld tussen twee zussen, waarna in goede harmonie een tweede landhuis werd gebouwd genaamd ‘De Kleine Noordijk’. Beide huizen en hun parken vormen sindsdien gezamenlijk als een goed bewaard landgoed-ensemble een fraaie entree tot Twello vanuit zuidelijke richting.
De grote restauratie van de tuinen en het parklandschap
Het monumentale hoofdhuis en de bijbouwen zijn inmiddels gerestaureerd, verduurzaamd en worden weer bewoond. De aanleg bevat vele tuinhistorische bijzonderheden, die alle stuk voor stuk worden hersteld. Naast de oude herenkamer uit de 18e eeuw ligt een fraaie vijver die behoort tot een parkaanleg in Vroege landschapsstijl. Een berg oud ijzer, aangetroffen in de berm bij de achteringang van het landgoed, bleek te behoren tot een gietijzeren toegangshek uit 1857, geleverd door de bekende Deventer ijzergieterij Nering-Bögel. Het hek is naar aanleiding van oude foto’s uit de familiearchieven, fraai gerestaureerd en dient nu als poort tot het bewoonde kern van het landgoed.
Eveneens uit het midden van de 19e eeuw dateren de grote parkweide beide toegangsdreven aan de voorzijde van het huis. Hier zijn de in de jaren ‘80 aangebrachte en verstorende beplantingen verwijderd en is de oorspronkelijke parkinrichting hersteld. Een wandelpad voert van het huis door een bloemenweide naar de plek waar binnenkort het verdwenen theehuisje van de grootmoeder van Hester zal worden herplaatst. De onderdelen voor het theehuis staan al gereed in het koetshuis. Een grote uitdaging in de planfase was het inpassen van privé-tuinen voor de verschillende woningen in de kern van het landgoed. Het grote huis is in meerdere wooneenheden opgesplitst, maar dat is op een nauwelijks zichtbare manier uitgevoerd. Ieder huis heeft een eigen tuin gekregen en vanaf de terrassen hebben ieder een fraai zicht op de aanleg of hetla landschap en niet op elkaar. De aanleg is na vele jaren werk aan de wildernis onttrokken en de nieuw aangeplante bijzondere boomsoorten en sierheesters zullen snel weer kleur en belevingswaarde brengen. Hoewel nog maar net beplant en opgeleverd, is het aanleg alweer herkenbaar als de tuin van grootmoeder.
Nog een paar stappen te gaan
Het herstelwerk op De Grote Noordijk is nog niet klaar. Na de restauratie van de tuinen om het huis begint de spannende fase van beheer en onderhoud. Via Stichting Landschapsbeheer Gelderland is een groep vrijwilligers wekelijks aan de slag om de tuinaanleg in goede staat te houden en verder te ontwikkelen. De vrijwilligers hebben het koetshuis als honk. Het gebouw is, met behoud van het originele interieur en patina, gerestaureerd naar openluchtmuseumkwaliteit en voorzien van een behaaglijk kacheltje en keukentje en andere moderne gemakken.
Bij de vervolgfasen horen ook de restauratie van de ommuurde moestuin en de nu ruïneuze, historische druivenkas. Elders op het landgoed wordt al gewerkt aan de ontwikkeling van een klimaatbestendig voedselbos, waarvoor Hester een speciale cursus volgde. Al deze projecten zijn onderdeel van de landgoedvisie die door Hester is opgesteld voor De Grote Noordijk.
Praktische zaken
zakenLandgoed De Grote Noordijk is te vinden aan de Iordensweg te Wilp/Twello
- U kunt wandelen door de herstelde parklandschap van het landgoed via een stelsel van opgestelde Klompenpaden in omgeving Twello. Het huis is vanaf de openbare weg en de opgestelde paden goed zichtbaar.
- De tuin en parkaanleg direct om het huis, dat door verschillende particuliere families wordt bewoond, is op Open Monumentendag te bezoeken.
Peter Verhoeff Landschapsarchitect bnt, Stichting In Arcadië te Amersfoort
Foto’s: Peter Verhoef
Portretten: collectie Landgoed De Grote Noordijk