20 jaar varenonderzoek in de Lickebaert

Zestien soorten varens, waaronder diverse zeer zeldzame en elf ondersoorten, (cultuur)variëteiten en hybriden van deze soorten. Dat is de inventarisatie in het rapport ‘20 jaar varenonderzoek in de Lickebaert’, dat de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV) – afdeling Waterweg-Noord – heeft uitgebracht. Dit rapport beschrijft de varens van de Lickebaert, het buitengebied tussen Maassluis en Vlaardingen. Belangstellenden die het rapport willen ontvangen, kunnen dit aanvragen via gewestzuidholland@knnv.nl

Het rapport bevat een beschrijving van het gebied, algemene informatie over varens, alle soorten en variëteiten worden beschreven. Ook bevat het rapport verspreidingskaartjes en enkele potentiële bedreigingen.

Een grote bedreiging is bijvoorbeeld het massaal sterven van essen die door de essentaksterfte zijn aangetast. In de Lickebaert zijn vrijwel alle essen al dood of aan het afsterven. Zolang het om verspreide essen tussen andere boomsoorten gaat, valt het nog enigszins mee, maar onder pure essen-bestanden gaan de bramen, nu niet meer geremd door lichtgebrek, alle andere planten overwoekeren. De fraaie groep zachte naaldvarens in het Wielerbaanbos staat onder zo’n essen-kerkhof. Staatsbosbeheer is van plan om in 2021 op grote schaal essen in de Lickebaert te gaan ruimen en vervangen door andere boomsoorten. Het is te hopen dat zij daarbij de meer bijzondere varens zoveel mogelijk ontzien.

Extreme droogte in voorjaar en zomer lijkt sinds 2018 structureel te worden in Nederland. De op de grond groeiende varens in de vochtige bossen hier hebben er zo te zien nog niet veel last van. Anders ligt dat voor de eikvarens die op bomen groeien. Volgroeide eikvarens laten bij droogte hun blad verschrompelen en overleven op water dat ze in hun wortelstokken hebben opgeslagen, maar jonge planten hebben nog geen uitgebreid reservoir. Vaak blijken deze dan ook één of twee jaar weer verdwenen te zijn.