Voor deze decembermaand koos de Open Tuinen Commissie de Museumtuin van Museum De Buitenplaats aan de Hoofdweg 76 in Eelde, Drenthe (Open Tuinen Gids 2023, nr 46). De kans dat deze er in december zo besneeuwd bij ligt is niet groot, het is wel een bijzondere tuin die het hele jaar wat te bieden heeft, een combinatie van natuur, architectuur en kunst.

Geschiedenis 

Het Nijsinghhuis, voormalig gemeentehuis van Eelde, kon worden aangekocht voor het symbolische bedrag van 1 gulden. Het huis dateert als huis van de schulte van Eelde van 1654 en diende later als buitenverblijf van de familie Nijsingh.

Begin jaren zeventig kocht het echtpaar Jos en Janneke van Groeningen-Hazenberg dit inmiddels vervallen zeventiende-eeuwse Nijsinghhuis huis met een verwaarloosde achtertuin. Met de koop verplichtten de Van Groeningens zich het huis te restaureren.  Nadat de renovatie van het huis klaar was begon Janneke met de aanleg van de privétuin in de stijl van het classicisme, met drie tuinkamers. Tien jaar later mochten zij de grond naast hun huis pachten voor de bouw van een museumpaviljoen voor hun groeiende verzameling figuratieve kunst van na 1945. Na het gereedkomen van het museumpaviljoen ontwierpen zij de museumtuin als een gesamtkunstwerk samen met landschapsarchitect Jørn Copijn en tuinarchitect Charlotte Korthals-Altes.

Een bezoek aan Museum De Buitenplaats in Eelde is niet compleet zonder een wandeling door de Museumtuin.

De tuin bestaat uit een formeel en een organisch gedeelte en is opgedeeld in drie kamers die het Nijsinghhuis en het museumpaviljoen verbinden: een dwaaltuin, een verdiepte vijvertuin en een appelhof.

De tuin van het Nijsinghhuis

De ommuurde achtertuin met groene tuinkamers, geïnspireerd op Italiaanse en Engelse tuinen (Villa Gamberaia bij Florence en Sissinghurst), past bij de stijl van het Nijsinghhuis uit 1654. De kamers zijn van elkaar gescheiden door hoge heggen van haagbeuk en de tuin is aan het eind afgesloten door een gemetselde muur met een ezelsrug.

De hardheid van de muur wordt verzacht door grote buxusbollen waartussen vier Italiaanse tuinbeelden staan die de vier seizoenen verbeelden.

In de rozenhof staan negentiende-eeuwse rozen omzoomd door Allium ‘Christophii’, Lavendel en Perovskia. Deze hof, ontworpen door Charlotte Korthals-Altes en aangelegd ter nagedachtenis van Janneke van Groeningen, is een stiltetuin, een meditatieve plek waar je je gedachten kunt laten gaan.

De centrale Noord-Zuid as

De lange noord-zuidas loopt vanaf het museumpaviljoen langs de tuinmuur naar de appelhof in de verte.

Langs de centrale as liggen gespiegelde borders voor de ochtendzon en de avondzon. In het voorjaar bloeit de blauwe regen tegen de tuinmuur, ’s zomers bloeien er weelderige zomerborders en ook de herfst brengt nog veel kleuring.

De vijvertuin

Vanuit het Nijsinghhuis geeft een lange zichtas van oost naar west uitzicht over de verlaagde spiegelvijver met aan het eind de Gloriëtta. Een ondiepe rechthoekige vijver met ter weerszijden gespiegelde borders, geïnspireerd op de klassieke symmetrische baroktuinen van André le Nôtre.

De vijver weerspiegelt de Atlas van Lotta Blokker en de tuinvazen. Op de achtergrond de Gloriëtta waarin het beeld van koningin Wilhelmina van Charlotte van Pallandt verscholen is.

Aan weerszijden van de vijver vormen geschoren hagen en kolommen de gebeeldhouwde natuur/groene architectuur, waarvan de kleuren wisselen met het seizoen.

De historische appelhof ligt aan de noordzijde van de tuin en wordt begrensd door een klassieke slingermuur/slangemuur zoals die in de 17^e en 18^e eeuw in de mode waren in Hollandse buitenplaatsen. In de warme holtes van de muur op de zuidzijde groeien druiven, rozen en ervoor liggen rijk bloeiende bloemenborders met bijzondere planten.

In de appelhof  groeien 21 appelrassen die pomoloog Coen Ballintijn heeft opgekweekt met door hem geënte oude appelrassen op basis van een aantekenboekje van Johan Ludolf Nijsingh (1684 – 1720).

De perenberceau

De appelhof en de spiegelvijver zijn van elkaar gescheiden door een perenberceau. Op een stevige constructie van ijzer bloeit in het voorjaar de blauwe regen. Aan de west kant leidt een trap naar nergens, een folly of belazertrap, die de illusie wekt dat er daar nog meer te zien is.

De zon schijnt vanuit de appelhof op de onderbeplanting van Charlotte Korthals Altes, waar de uitgebloeide Allium ‘Christophii’ een transparante wolk/nevel vormt. Tegen de tuinmuur aan de oostkant staat het beeld van koningin Wilhelmina van Charlotte van Pallandt.

Vanuit  het midden van de perenberceau loopt een tweede Noord-Zuidas, eerst als een pad naar de vijver en aan de overzijde als een waterloopje richting de dwaaltuin. De grillige snoeivormen van de buxus zijn nog net zichtbaar.

De Dwaaltuin

De organische snoeivormen van de dwaaltuin, geïnspireerd op de tuinen van Jacq Wirtz, sluiten aan bij het museumpaviljoen en lopen door tot het dak. Zij behouden ook in de winter hun grillige vorm

Met  de gestapelde muurtjes, de waterloopjes en de wijntafel onder het platanenprieel vormt de dwaaltuin een organische overgang van het formele deel van de tuin naar het museumpaviljoen.

Aan het eind van de winter, als alle bomen nog kaal zijn, bloeien onder het platanenprieel de kievitsbloemen, één van Janneke haar favoriete bloemen.  In de zomer staan de bermen voor de Oranjerie vol bloeiende planten.

Elk jaargetijde de moeite waard.

Of het nu zomer, lente, herfst of winter is.  Museum de Buitenplaats is een plek waar bezoekers in elk jaargetijde worden verrast door de schoonheid van natuur, kunst en architectuur. Zo komen de strakke vormen van het tuinontwerp in herfstkleur goed tot hun recht en de spiegelvijver doet wat hij moet doen.

 

En als er uiteindelijk sneeuw valt worden de scherpe vormen weer verzacht.

Praktische gegevens Museum Buitenplaats Eelde:

• Tot en met 4 februari 2024 is de tentoonstelling Tijdsbeeld in het museum te bezichtigen
• De Museumtuin van Museum De Buitenplaats is gratis toegankelijk tijdens de openingstijden van het museum
• Van dinsdag t/m zondag van 10:00 tot 17:00 uur.
• Elke dinsdag t/m vrijdag is er een rondleiding door het Nijsinghhuis van 13.30-14.30 uur.
• Rondleidingen dient u te reserveren via  boekingen@museumdebuitenplaats.nl
• Kijk voor meer informatie en adresgegevens op www.museumdebuitenplaats.nl.

Mocht u alvast een voorproefje willen krijgen van de prachtige tuin en het museum kijkt u dan naar de opname die is gemaakt door  het programma Binnenste Buiten: https://binnenstebuiten.kro-ncrv.nl/wooninspiratie/video/tuinmuseum-buitenplaats-eelde